Czy Twoja strona internetowa lub aplikacja faktycznie działa tak, jak to sobie wyobrażasz? Czy odwiedzający bez trudu odnajdują potrzebne informacje, intuicyjnie poruszają się po interfejsie i z łatwością realizują swoje cele? Zamiast opierać się na domysłach, lepiej to rzetelnie sprawdzić. Tu właśnie wkraczają testy użyteczności – jedno z najskuteczniejszych narzędzi w arsenale projektanta UX. Dowiedz się o nich więcej.
Czym są testy użyteczności?
Testy użyteczności to metoda badawcza, która polega na obserwacji rzeczywistych użytkowników podczas korzystania z produktu cyfrowego – strony internetowej, aplikacji, systemu – w celu sprawdzenia, jak dobrze radzą sobie z wykonaniem konkretnych zadań. Ich głównym celem jest wykrycie problemów związanych z nawigacją, zrozumiałością interfejsu oraz ogólnym doświadczeniem użytkownika.
Podczas testów uczestnicy wykonują wcześniej zaplanowane czynności, a badacz analizuje, czy są w stanie osiągnąć swoje cele, jakie błędy popełniają, co ich frustruje, a co działa zgodnie z oczekiwaniami. Co ważne, testy nie sprawdzają wiedzy użytkownika, lecz to, czy interfejs jest dla niego intuicyjny i zrozumiały.
Badania tego typu można przeprowadzać na różnych etapach projektu, zarówno w fazie prototypu, jak i na gotowym produkcie. Mogą mieć formę spotkań na żywo lub zdalnych. Większa próba zwykle podnosi wiarygodność wniosków, ale w testach użyteczności często wystarcza 5 do 8 osób na segment.
Przetestuj swoją stronę z kodem UXTP i zyskaj 10% rabatu na profesjonalny audyt użyteczności! Nie zgaduj – sprawdź, jak naprawdę działają Twoje rozwiązania.
Testy moderowane i niemoderowane – czym się różnią?
Testy moderowane i niemoderowane to dwie podstawowe formy testów użyteczności, różniące się sposobem prowadzenia i poziomem interakcji między badaczem, a uczestnikiem. Każda z tych metod ma swoje zalety i znajduje zastosowanie w różnych etapach procesu projektowania:
- Testy moderowane odbywają się w obecności badacza (na żywo lub zdalnie), który prowadzi użytkownika przez zadania, obserwuje jego zachowanie i na bieżąco zadaje pytania lub prosi o wyjaśnienie konkretnych działań.
Dzięki bezpośredniemu kontaktowi możliwe jest głębsze zrozumienie decyzji podejmowanych przez użytkownika, a także szybkie doprecyzowanie wątpliwości. Moderator może reagować na bieżąco, dostosowując tok badania do sytuacji, co sprawia, że testy moderowane są niezwykle wartościowe, zwłaszcza na wczesnych etapach projektowania, gdy potrzebna jest jakość, a nie ilość danych.
Minusem tej metody może być większy koszt i czasochłonność, ponieważ każde spotkanie wymaga organizacji i zaangażowania badacza.
- Testy niemoderowane, z kolei, przeprowadzane są bez bezpośredniego udziału badacza – użytkownik wykonuje zaplanowane wcześniej zadania samodzielnie, zazwyczaj korzystając z narzędzi online do rejestrowania swojego ekranu, kliknięć i komentarzy. Następnie badany przedstawia informację zwrotną nt. testowanego rozwiązania.
Taka forma ułatwia dotarcie do większej liczby osób w krótszym czasie i przy mniejszych kosztach, a zebrany materiał można analizować zbiorczo. Testy niemoderowane dostarczają przede wszystkim danych jakościowych na większej próbie, a po zdefiniowaniu jasnych metryk, na przykład wskaźnika sukcesu zadania, czasu wykonania i liczby błędów, mogą także dawać wiarygodne wyniki ilościowe. Świetnie sprawdzają się, gdy chcemy szybko zweryfikować gotowy produkt w warunkach zbliżonych do naturalnych
Ich wadą jest jednak mniejsza kontrola nad przebiegiem testu – brak możliwości zadania dodatkowego pytania lub wyjaśnienia trudności w trakcie badania.
Co można wykryć dzięki testom użyteczności UX?
Testy użyteczności UX pozwalają na wykrycie błędów, które mogą być powodem rezygnacji klienta z naszych produktów lub usług. Najczęstsze błędy, które wykrywane są dzięki tego typu badaniom, przedstawiliśmy w poniższej tabeli.
| Problem na stronie | Jak można wykryć błąd? |
| Problemy z nawigacją | Badania pokazują, czy użytkownicy potrafią bez problemu odnaleźć to, czego szukają. Jeśli błądzą, cofają się lub klikają w miejsca, które nie zaprowadzą ich do celu, powinien to być dla nas sygnał, że architektura informacji lub sposób prowadzenia użytkownika jest nieintuicyjny. |
| Niezrozumiałe komunikaty i etykiety | Czasem jedno słowo może wprowadzić w błąd. Ocena strony pomaga wyłapać niejasne przyciski, mylące nazwy sekcji czy zbyt techniczne sformułowania, które utrudniają zrozumienie interfejsu. |
| Trudności w realizacji zadań | Jeśli użytkownik nie jest w stanie wykonać podstawowego działania takiego jak zapisać się do newslettera czy założyć konta – strona jest źle zaprojektowana. Testy ujawniają miejsca, w których użytkownicy się zatrzymują lub rezygnują. |
| Błędy w logice interfejsu | Niektóre funkcje mogą być umieszczone w niewłaściwym kontekście lub działać w sposób niezgodny z oczekiwaniami użytkownika. Badania pokazują, które rozwiązania są niezgodne z intuicją i przyzwyczajeniami odbiorców. |
| Elementy powodujące frustrację | Długi czas ładowania, zbyt skomplikowane formularze, brak informacji zwrotnej po wykonaniu akcji – to tylko niektóre z czynników, które mogą irytować użytkowników. Pomiary pozwalają zidentyfikować te „drobne” przeszkody, które wpływają na ogólne wrażenia. |
| Różnice w zachowaniu różnych grup użytkowników | Testy ujawniają, jak osoby o różnej wiedzy dotyczącej poruszania się w Internecie radzą sobie z tym samym interfejsem. To cenna wiedza, pozwalająca dostosować rozwiązania do różnych poziomów doświadczenia i potrzeb. |
| Niewykorzystany potencjał funkcji | Czasem użytkownicy nie zauważają przydatnych opcji, bo są one źle wyeksponowane. Badania pomagają odkryć, które funkcje są pomijane lub niezrozumiane – mimo że mogą znacząco zwiększyć wartość produktu. |
Oprócz opisanych powyżej błędów ważny jest także czas wykonania zadania oraz osobiste komentarze od respondentów. Często to użytkownik najlepiej wie, gdzie powinien znajdować się dany przycisk, czego brakuje mu na stronie oraz których elementów jest zbyt dużo.
TO WARTO ZAPAMIĘTAĆ!
Testy użyteczności oceniają skuteczność wykonania zadań, efektywność oraz satysfakcję. Percepcję estetyki i atrakcyjności warto mierzyć dodatkowymi narzędziami, np. krótkimi ankietami.
W jakich miejscach na stronie wykrywane są problemy podczas testów?
Testy użyteczności UX pozwalają wychwycić błędy w najbardziej wrażliwych obszarach na stronie, takich jak formularze, które często są zbyt rozbudowane, źle opisane lub nie posiadają podpowiedzi dla użytkowników. Formularz powinien być możliwie krótki i zrozumiały. Należy skracać pola do niezbędnych, ale nie rezygnować z pomocnych etykiet i mikrokomunikatów, jeśli obniżają liczbę błędów.
Nawigacja i menu to kolejne obszary, w których testy ujawniają nieintuicyjne rozwiązania – zbyt głębokie struktury, nieczytelne etykiety czy brak spójności w nazewnictwie. Strona główna, która powinna być wizytówką serwisu i punktem orientacyjnym, często okazuje się zbyt przeładowana lub nieprzekazująca jasnego komunikatu, co zniechęca użytkowników już na starcie. Badania te pozwalają też zidentyfikować błędy na podstronach – czytelność treści, rozmieszczenie informacji czy sposób prowadzenia użytkownika do celu.
W przypadku narzędzi takich jak kalkulatory, konfiguratory czy generatory treści badania pomagają ocenić ich funkcjonalność, przejrzystość działania i zrozumiałość komunikatów. Następnie karty produktów, będące sercem każdego sklepu internetowego, są sprawdzane pod kątem widoczności kluczowych informacji, takich jak cena, dostępność, warianty i przyciski CTA.
Równie istotne są elementy multimedialne – dzięki odpowiedziom respondentów łatwo możemy sprawdzić, czy osadzone filmy, nagrania, pliki czy galerie są łatwe do uruchomienia, nie rozpraszają i rzeczywiście wzbogacają treść, zamiast ją przytłaczać. Uwagę zwraca się także na różnego rodzaju widżety – czaty, panele opinii, powiadomienia czy suwaki – które powinny wspierać użytkownika, a nie przeszkadzać.
Testy pozwalają też lepiej zrozumieć, jak odbierany jest ogólny layout strony, czyli ogólne rozmieszczenie treści, wielkość czcionek, wyróżnienie najważniejszych elementów oraz to, czy interfejs prowadzi użytkownika logiczną i spójną ścieżką.