Heurystyki Nielsena w praktyce – 10 zasad, które poprawią użyteczność Twojej strony

Chcesz poprawić wygląd i użyteczność swojej strony internetowej, ale nie wiesz, jak zacząć? Z pomocą przychodzą heurystyki Nielsena, czyli podstawowe zasady, pomagające specjalistom UX ocenić stronę i zaplanować zmiany, które skutecznie dostosują odbiór witryny przez użytkowników.

Czym są heurystyki Nielsena?

Heurystyki Nielsena to zestaw 10 zasad użyteczności, opracowanych przez Jakoba Nielsena w latach 90, które pomagają w projektowaniu intuicyjnych i przyjaznych dla użytkownika interfejsów. Służą one jako wytyczne do oceny użyteczności systemów, stron internetowych i aplikacji, pomagając wykrywać problemy związane z doświadczeniem użytkownika, czyli szeroko pojętym UX.

Heurystyki wykorzystywane są przez UX designerów, naukowców, projektantów stron oraz studentów do badań i optymalizacji stron pod kątem użyteczności oraz odpowiedniej prezentacji wizualnej.

10 heurystyk Nielsena – jak je interpretować?

1. Pokazuj status systemu

Pierwszą zasadą jest konieczność ukazania użytkownikowi miejsca, w którym się znajduje. Ma to na celu dostarczenie mu podstawowych informacji na temat statusu systemu. Jest to szczególnie istotne w sklepach internetowych, ale także na blogach i innych stronach www.

Zasada ta obejmuje między innymi:

• Komunikaty o błędach – podpowiadające, jak użytkownik powinien korzystać z danego elementu na stronie. Przykładowo na naszej stronie TrafficPeaks użytkownik dokładnie widzi, w jakiej sekcji się znajduje, poprzez jej podkreślenie przez zmianę koloru w głównym menu.

• Breadcrumbsy (okruszki nawigacyjne) –  element nawigacyjny stosowany na stronach internetowych, który pomaga użytkownikom orientować się w strukturze witryny i szybko wracać do poprzednich sekcji. W podanym poniżej przykładzie breadcrumbsy to ścieżka, jaką użytkownik przebył od strony głównej, do danego artykułu.

2. Zachowaj zgodność pomiędzy systemem, a rzeczywistością

Interfejs powinien być intuicyjny i komunikować się z użytkownikiem w języku, który jest dla niego zrozumiały. Oznacza to stosowanie terminów, ikon i układów zgodnych z rzeczywistymi doświadczeniami użytkowników, aby system był bardziej przystępny i łatwy w obsłudze.

Przykład na stronie internetowej:

• Sklep internetowy używa ikon koszyka i etykiety „Dodaj do koszyka” zamiast technicznego terminu „Umieść w katalogu zakupowym”.
• Wykorzystywanie na stronach ogólnie przyjętych ikon, które rozpoznawalne będą przez każdego użytkownika jak przykładowo ikona telefonu 📞, przycisku “Play” do odtworzenia dźwięku ▶️, czy też listu ✉️ symbolizującego adres mailowy.

3. Daj użytkownikowi pełną kontrolę

Trzecia heurystyka Nielsena polega na odpowiedniej budowie interfejsu, dzięki której użytkownik będzie mógł działać na stronie swobodnie. Obejmuje to możliwość anulowania przez niego podjętych działań, cofnięcia niektórych czynności, edycji formularza itp. 

Źródło: przykład z interfejsu sklepu Zalando – możliwość usunięcia produktu z koszyka

Użytkownik powinien mieć możliwość naprawy popełnionych przez siebie błędów wynikających przykładowo z missclicków (przypadkowe kliknięcia) na telefonie komórkowym lub błędnie wpisanych danych, aby zapobiec wprowadzania ich od samego początku.

4. Trzymaj się standardów i zachowaj spójność

Wygląd całej strony internetowej musi być spójny w całym jej obrębie, aby zapobiec dezorientacji lub zgubienia się użytkownika w witrynie.

Spójność interfejsu można podzielić na elementy zewnętrzne oraz wewnętrzne.

• W sklepach internetowych ikona koszyka powinna widnieć w prawym górnym rogu.
• Na każdej stronie logotyp musi kierować do strony głównej po kliknięciu w niego. Dodatkowo warto pamiętać, że najczęściej umieszczany on jest w prawym górnym rogu strony lub w centrum headera.
• Menu najczęściej widnieje pod postacią “Hamburgera”, który rozwija się, ukazując najważniejsze podstrony. 
• Fonty powinny być spójne – nie zaleca się wykorzystywania w obrębie witryny wielu fontów, ponieważ zaburza to odbiór i czytelność treści.
• Paleta kolorów na stronie powinna być spójna i jednakowa na każdej podstronie.
• Styl linkowania również ma znaczenie – jeżeli na jednej podstronie link jest pogrubiony i wyświetla się w kolorze niebieskim, na innej nie może być on czarny i podkreślony.
• Formularze muszą być umiejscowione w strategicznych, powtarzalnych miejscach, a ich wygląd musi być dopasowany do całej strony.
• Zdjęcia i grafiki na stronie muszą być w takim samym stylu oraz wysokiej jakości.
• Wszelkie przyciski Call to Action muszą być wykonane w podobnym stylu i również jednakowo się podświetlać po najechaniu na nie kursorem.

W poniższym przykładzie zasada ta została złamana, ponieważ na jednej podstronie wykorzystane zostały aż 4 fonty.

Tutaj wygląda to spójnie i poprawnie:

5. Zapobiegaj błędom

W piątej heurystyce nacisk kładziony jest na przejrzystość treści. Polecenia powinny być sformułowane w jak najprostszy sposób. Warto wykorzystywać inteligentne podpowiedzi podczas uzupełniania formularzy lub logowania. 

Przykładowo ustawiając hasło do konta klienta, w opisie błędu zamiast “Błędne hasło”, warto podpowiedzieć, czego wymaga strona – “Hasło powinno zawierać dużą literę oraz znak specjalny”.

6. Pokaż, zamiast zmuszać do pamiętania

Ta heurystyka dotyczy zmniejszania obciążenia pamięci użytkownika poprzez prezentowanie informacji w sposób łatwo dostępny, zamiast zmuszać go do ich przypominania. Interfejsy powinny wykorzystywać elementy wizualne, etykiety oraz znajome wzorce nawigacyjne, aby użytkownik mógł intuicyjnie korzystać z systemu bez konieczności zapamiętywania wcześniej widzianych informacji.

Przykład na stronie sklepu internetowego:

Załóżmy, że użytkownik wypełnia formularz rejestracyjny na stronie sklepu internetowego. Zamiast zmuszać go do pamiętania i ponownego wpisywania adresu dostawy, dobrym rozwiązaniem będzie opcja umożliwiająca użycie adresu rozliczeniowego jako adresu dostawy. Dzięki temu użytkownik może wybrać wcześniej wprowadzone dane bez konieczności ich ponownego wpisywania.

7. Elastyczność i efektywność

Systemy powinny być elastyczne i dostosowane zarówno do początkujących użytkowników, jak i zaawansowanych. Interfejsy powinny oferować skróty i funkcje przyspieszające nawigację dla doświadczonych użytkowników, jednocześnie pozostając intuicyjnymi dla nowych osób.

Idealnym przykładem odpowiedniego wykorzystywania tej zasady są filtry w sklepach internetowych. Dobrze zaprojektowane filtry produktów są przykładem elastyczności systemu, ponieważ umożliwiają zawężanie wyników według kategorii (np. cena, kolor, rozmiar, marka).

Dla zaawansowanych użytkowników dostępne powinny być także dodatkowe opcje, np. „Zapisz filtr” lub „Sortuj według popularności”.

Z kolei opcja „Usuń wszystkie filtry” pozwala szybko wrócić do początkowych wyników.

Poniżej przedstawiliśmy wykorzystanie filtrów w naszym sklepie (sklep.trafficpeaks.pl) :

Dzięki wyszukiwarce użytkownik może odnaleźć tylko te portale, które zawierają odpowiadającą mu tematykę.

Innym przykładem odpowiedniego wykorzystania zasady elastyczności i efektywności mogą być zaawansowane edytory tekstu, takie jak Microsoft Word czy Google Docs, które oferują funkcje dostosowane do różnych poziomów użytkowników.

• Początkujący mogą używać podstawowych funkcji (np. pogrubienie, zmiana koloru czcionki).
• Zaawansowani użytkownicy mają dostęp do skrótów klawiaturowych (np. Ctrl+B do pogrubienia, Ctrl+Shift+V do wklejania bez formatowania), co przyspiesza ich pracę.

Systemy projektowane zgodnie z tą heurystyką zapewniają wygodę i efektywność każdemu użytkownikowi, niezależnie od poziomu zaawansowania.

8. Dbaj o estetykę i umiar

W tym przypadku – im więcej, tym gorzej. Skup się na treści, która ma sens, elementach, które są niezbędne i jakościowych zdjęciach, dopasowanych do tematyki danej podstrony. Przesyt informacji często wprowadza użytkowników w dezorientację i może sprawić, że po prostu będą poszukiwać innej strony, która będzie dla nich bardziej przyjazna i przejrzysta.

9. Zapewnij skuteczną obsługę błędów

System powinien pomagać użytkownikom w rozpoznawaniu, diagnozowaniu i naprawianiu błędów. Komunikaty o błędach powinny być jasne, konkretne i zawierać wskazówki, jak problem można rozwiązać.

• Dobrą praktyką będzie więc wyświetlanie czytelnych komunikatów, np. „Nieprawidłowe hasło. Spróbuj ponownie lub zresetuj hasło” zamiast „Błąd 403”.
• Przydatne są także podpowiedzi dotyczące poprawnego formatu danych (np. numer telefonu z odpowiednim przekierowaniem +48).
• Możliwość cofnięcia akcji, np. „Cofnij usunięcie pliku”,”Cofnij wysyłanie wiadomości”.
• Na stronie z błędem 404 jasno informujemy użytkownika o zaistniałej sytuacji oraz dajemy mu możliwość przeglądania strony poprzez podanie najistotniejszych linków:

Źródło: https://www.airbnb.pl/404

10. Zadbaj o pomoc i dokumentację

System powinien oferować łatwo dostępną i przejrzystą pomoc, która pozwala użytkownikom szybko znaleźć potrzebne informacje. Nawet jeśli interfejs jest intuicyjny, niektórzy użytkownicy mogą potrzebować dodatkowych wskazówek.

Jak zadbać o pomoc i dokumentację dla użytkowników? 

• Przede wszystkim wprowadź sekcję FAQ – dzięki temu użytkownicy będą mogli bez problemu znaleźć odpowiedzi na najbardziej nurtujące ich pytania.
• Dodaj do swojej strony wyszukiwarkę, dzięki której użytkownicy będą mogli szybciej znaleźć produkt lub informację na Twojej stronie.
• Wprowadź na stronę ikony, dzięki którym użytkownik dowie się więcej po najechaniu na nie.

• Dodaj na stronę samouczki w miejscach, gdzie może być to przydatne.
• Zadbaj o regulamin strony, politykę prywatności, informacje o ciasteczkach i wszystkie inne dokumenty.